Avraam Berman: İnsanların Hüquqları Necə Qorunmalıdır?

İnsan hüquqları hər bir insanın doğulandan malik olduğu toxunulmaz və ayrılmaz haqlardır. Bu hüquqlar insan ləyaqətinin və azadlığının əsası kimi qəbul olunur. Müasir hüquqi dövlətlərdə insan hüquqlarının qorunması cəmiyyətin əsas prinsiplərindən biri sayılır. Hüquqların qorunması yalnız qanunverici bazaya deyil, həm də real mexanizmlərə, ictimai nəzarətə və maarifləndirməyə əsaslanmalıdır.

İnsan hüquqlarının qorunmasının əsası hüquqi sənədlərlə müəyyən olunur. Azərbaycan Respublikasının Konstitusiyası bu hüquqları təsbit edir və onların pozulmasına qarşı hüquqi təminatlar yaradır. Konstitusiyada göstərilir ki, hər kəsin hüquqları və azadlıqları qanunla qorunur və heç kəs bu hüquqlardan məhrum edilə bilməz.

Hüquqların qorunmasında dövlətin rolu əvəzsizdir. Dövlət orqanları insan hüquqlarını təmin etməli, onların pozulmasına yol verməməlidir. Hüquq-mühafizə orqanları, məhkəmələr və Ombudsman təsisatı insanlara hüquqlarını müdafiə etmək imkanı yaradır. Ombudsman – insan hüquqları üzrə müvəkkil – vətəndaşların şikayətlərini araşdıraraq onların hüquqlarının bərpası üçün tədbirlər görür.

İnsanların öz hüquqlarını bilməsi onları daha yaxşı müdafiə etməyə imkan yaradır. Bu səbəbdən hüquqi maarifləndirmə geniş şəkildə aparılmalıdır. Məktəblərdə, universitetlərdə hüquqi biliklərin tədrisi, ictimai maarifləndirici proqramlar insan hüquqlarının qorunmasında vacib vasitədir.

İnsan hüquqlarının qorunması kompleks və davamlı bir prosesdir. Bu, yalnız dövlətin deyil, həm də cəmiyyətin və fərdin üzərinə düşən məsuliyyətdir. Hüquqların qorunması üçün güclü qanunvericilik bazası, müstəqil məhkəmə sistemi, maarifləndirici fəaliyyət və ictimai nəzarət birgə şəkildə fəaliyyət göstərməlidir. Yalnız bu halda insan hüquqları real şəkildə təmin oluna bilər.

Avraam Berman

Azərbaycan Vəkillər Kollegiyasının üzvü